به طور کلی باید هر چند وقت یک بار افرادی که دچار بیماری قلبی هستند به معاینه بپردازند تا به طور کلی از سلامتی خود آگاه باشند.نبض انسان یکی از علائم حیاتی او به شمار می‌رودو یکی از اولیه‌ترین معاینات پزشکی می باشد
و در تشخیص بسیاری از بیماریها پزشک را یاری می‌دهد . نبض در واقع موجی است که از مبداء سرخرگهای بدن )قلب( به صورت گریز از مرکز به سرخرگهای کوچکتر و محیطی انتقال پیدا می‌کند. به عبارت دیگر تپش و ضربان قلب در سرخرگها به صورت نبض نمود پیدا می‌کند. بنابراین اگر کسی با گوشی پزشکی به صدای قلب گوش دهد و همزمان نبض بیمار را بگیرد میان صداهای اول قلب و نبض همزمانی وجود دارد. از نظر سهولت معاینه بهترین نبض ، نبض مچ دست (یا رادیال) می‌باشد. این نبض در سطح داخلی مچ و نزدیک به قاعده شست قابل لمس است. برای گرفتن نبض کافی است که با انگشت سبابه محل نبض را پیدا کرده و در حدی آن را فشار دهیم که جریان خون بیمار متوقف نشود ولی ضربان آن به راحتی حس شود. . به جز مچ دست قسمتهای دیگری نیز در بدن برای اندازه‌گیری نبض به کار می‌روند شامل: نبض آرنج دست ، نبض شاهرگ گردن، نبض کشاله ران، نبض پشت ران، نبض پشت قوزک داخلی پا و نبض پشت کف پا.اولین چیزی که از نبض باید محاسبه کرد تعداد ضربات آن در یک دقیقه است . اگر نبض منظم باشد می توان تعداد آن را در ۱۵ یا ۳۰ ثانیه شمرده و حاصل را در ۴یا ۲ ضرب کنیم تا تعداد نبض در دقیقه حاصل شود. نبض فرد سالم به طور طبیعی باید ۶۰تا۸۰ ضربان در دقیقه باشد . نبضهای تند تراز ۱۰۰ یا کند تر از ۶۰ غیر طبیعی است و باید علت آن بررسی شود . البته در افراد ورزشکار حرفه ای در حالت استراحت و در همه افراد هنگام خواب نبض به حداقل خود می‌رسد( تا حدود ۵۰بار دقیقه) که طبیعی محسوب نمیشود.نکته دوم که باید در گرفتن نبض مورد دقت شود. منظم یا نامنظم بودن آن است. شاید شایعترین بی‌نظمی آن باشد که گاهی تند و گاهی کند می‌شود. اگر این تند و کند شدن نبض جرئی باشد نشانه بیماری خاصی نیست اما اگر این مساله شدت پیدا کند باید علت آن به دقت بررسی شود. بی نظمی نسبتاً شایع دیگر نبض آن است که گاهی حس می‌کنیم یک نبض حس نمیشود گویی که قلب در آن لحظه نتوانسته ضربان موثری داشته باشد. علت چنین نبضهایی نیز در بیشتر موارد آریتمی‌های قلبی بویژه از نوع انقباضهای زود هنگام بطنی است .نکته دیگر در گرفتن نبض، قوت و ضعف آن است . نبض افراد با فشارخون بالا و بویژه آنهایی که تفاوت فشار سیستولی و فشار دیاستولیشان بالاست، قوی می‌زند. در حالی که نبض افرادی که فشار پایین دارند یا به هر علتی دچار خونریزی یا اسهال استفراغ شدید شده‌اند ضعیف می‌باشد
سمع صداهای قلبی:
گوشی پزشکی وسیله‌ای است که می‌توان صداهای ضعیف را با آن تقویت کرد و بدون آنکه لازم باشد سر خود را روی شکم یا سینه بیمار بگذاریم معاینه را انجام داد. صداهای قلبی در سمع اول ممکن است فقط یک تاپ‌تاپ ساده به نظر برسند دنیایی از رمز و راز را با خون به همراه دارند و پزشک را در تشخیص درست راهنمایی می‌کنند.
روش گوش دادن :
معمولاً پزشکان برای شنیدن صداهای قلبی از محلهای مختلفی برای گوش دادن و تمرکز کردن روی صدای دریچه‌های مختلف به قلب بیمار گوش می‌دهند . صدای طبیعی قلب فقط شامل یک صدای اول(مانند پوم)و یک صدای دوم (مانند تاک )می‌باشد که لحظه‌ای سکوت آن دو را جدا می‌کند. در حالت طبیعی صدای اضافه‌ای نباید در قلب شنیده شود و بین صدای اول و دوم نیز باید سکوت برقرار باشد. در اختلالات مادر زادی ، در بیماریهای دریچه‌ای قلب و در آریتمی های قلبی این نظام بر هم می‌خورد و صداهای اضافه و سوتهای خاصی(که به آن سوفل قلبی می‌گویند) میان صداهای قلبی اضافه می‌شوند . مثلا اگر بین صداهای اول و دوم صدای سوت مانند شنیده شود یعنی یا خون دارد از دریچه نارسای میترال یا سه لتی به عقب باز می‌گردی یا از دریچه تنگ آئورت و ریوی به جلو رانده می‌شود. مکان دقیق این سوفل و نحوه انتشار آن ، نوع ضایعه را تا حد ی مشخص می‌نماید. سمع قلبی نیاز به تجربه زیادی دارد و فقط توسط پزشک کارآزموده قابل انجام است.
