قارچ‌ها فواید خوبی دارند و به همین علت می‌توانند بعنوان دور چین سبزیجات پرفایده ای برای اهل خانه باشد و لازمست که در سبد غذایی خانواده‌ها وجود داشته باشد. قارچ‌ها کالری و یا کلسترول زیادی ندارند، و مقدار نمک مو جود در آن هم خیلی کم است . شامل ویتامین‌ها و املاح معدنی مفیدی مثل سلنیوم، پتاسیم، ریبوفلاوین، نیاسین، ویتامین D و… هم در قارچ‌ها وجود دارند که بهتر است با برخی از مهم‌ترین عناصر غذایی قارچ‌ها و نقش آنها در سلامت بدن آشنا شوید و البته درباره قدمت قارچ ها بیشتر بدانید.
غذای اشرافی در دوران باستان
بعضی افراد تصور می‌کنند که قارچ یک خوراکی جدید و مدرن است در صورتی‌که مصرف قارچ‌ها قدمت زیادی دارد و قارچ‌های خوراکی در سایت‌های باستان‌شناسی با قدمتی حدود 13 هزار سال پیدا شده‌اند. شواهد دیگری هم نشان می‌دهد که چینی‌ها از صد‌ها سال پیش قارچ‌خور بوده‌اند و البته از قارچ به عنوان دارو‌ها استفاده می‌کردند چون قارچ خواص زیادی دارد. مصری‌ها بر این باورند که فراعنه مصر قارچ را یک خوراکی لذیذ و خوشمزه می‌دانستند و البته یونانی‌ها هم از خواص قارچ غافل نبودند و اعتقاد داشتند، مصرف قارچ سبب افزایش قدرت سربازان جنگی می‌شود.
رومیان و یونانیان باستان و مخصوصا کسانی که طبقات اجتماعی بالا داشتند قارچ مصرف می‌کردند و در واقع قارچ یک غذای اشرافی بود اما این روزها قارچ غذای محبوبی در میان اقشار مختلف است و حتی افراد کم‌درآمد هم می‌توانند از طعم، مزه و خواص فراوان قارچ بهره‌مند شوند. قارچ‌ها کاربرد‌های متنوعی دارند و به صورت خام یا پخته مصرف می‌شوند. می‌توانید آنها را به سوپ، سالاد، ساندویچ و پیش غذاهای مختلف اضافه کرده و از خواص بیشمارشان بهره‌مند شوید.
نه گیاه است نه جانور!
بیشتر ما قارچ‌ها را نوعی از سبزیجات می‌دانیم اما شاید برای‌تان جالب باشد بدانید که قارچ‌ها دسته‌ای از یوکاریوت‌ها هستند که نه گیاه هستند نه جانور؛ به آنها هتروفیت یا دگرخوار می‌گویند که در خاک و آب زندگی می‌کنند و غذای‌شان از بقایای گیاهان یا جانوران تامین می‌شود. این را هم بدانید که قارچ‌ها موجودات مقاومی هستند و می‌توانند در شرایط مختلف به زندگی ادامه دهند. بیش از 38 هزار گونه قارچ در دنیا وجود دارد که فقط بعضی از آنها خوراکی هستند.
قارچ‌های خوراکی هم در دسته‌های مختلفی جای می‌گیرند. بعضی‌ها کلاهک باز‌تری دارند و در گروهی دیگر کلاهک بسته است. رنگ قارچ‌های خوراکی به‌طور معمول سفید یا قهوه‌ای است اما قارچ‌های سمی رنگ‌های تند و تیزی دارند که نشان می‌دهد نباید به آنها نزدیک شوید. توصیه می‌شود هنگام گشت و گذار در جنگل به هیچ عنوان به ظاهر و رنگ قارچ‌ها اعتماد نکنید و برای خوردن قارچ‌های به ظاهر خوراکی هم نقشه نکشید چون امکان سمی بودن آنها وجود دارد.
قارچ‌ها و تقویت سیستم ایمنی
بتاگلوکان ترکیبی است که در بیشتر گونه‌های قارچ خوراکی پیدا می‌شود و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند، درنتیجه مقاومت بدن در مقابل بیماری‌ها و عوامل آلرژی‌زا بالا می‌رود. بتاگلوکان در قارچ‌هایی که کلاهک پهنی دارند بیشتر دیده می‌شود.
کنترل وزن با قارچ‌ها
قارچ یک ماده غذایی سالم است که سبب می‌شود با خوردن آن احساس سیری کنید. نتایج برخی از تحقیقات نشان می‌دهد افزایش مصرف مواد غذایی کم‌کالری که ارزش غذایی بالایی دارند- مانند قارچ‌ها- می‌توانند جایگزین خوبی برای غذاهای پر کالری باشند، بنابراین اگر می‌خواهید پرخوری را کنار بگذارید و بدون مصرف مواد پرکالری احساس سیری داشته باشید انتخاب قارچ‌ها به شما کمک می‌کند تا به این هدف برسید، البته فیبر موجود در قارچ‌ها هم در این مسیر شما را همراهی می‌کند.
منبع خوبی از پروتئین گیاهی
قارچ‌ها پروتئین هم دارند اما نه به اندازه گوشت‌ها. هر 100 گرم قارچ حدود سه گرم پروتئین دارد اما پروتئین موجود در 100 گرم گوشت قرمز یا مرغ حدود 20 تا 30 گرم است. همین مقدار ماهی 15 تا 20 گرم پروتئین دارد، با این وجود قارچ از لحاظ داشتن پروتئین گیاهی در سطح خوبی است، به همین دلیل به گیاهخواران توصیه می‌شود برای جبران کمبود پروتئین بدن‌شان در کنار سویا یا سایر منابع پروتئین گیاهی حتما از قارچ‌ها کمک بگیرند.
ویتامین D در قارچ ها
یکی از بهترین راه‌های تامین ویتامین D قرار گرفتن در معرض نور خورشید است اما درصورتی‌که روزانه بیشتر ساعات روز را در محیطی سر بسته می‌گذرانید بهتر است با کمک برخی مواد غذایی ازجمله قارچ کمبود ویتامین D بدن‌تان را جبران کنید.
قارچ و پیشگیری از سرطان پروستات و سینه
قارچ‌ها به دلیل داشتن بتاگلوکان و اسید لینولئیک منبع غذایی خوبی برای پیشگیری از بروز سرطان سینه و پروستات هستند. علاوه بر این اسید لینولئیک از ایجاد اثرات نامطلوب استروژن پیشگیری می‌کند. ترشح هورمون استروژن یکی از دلایل بروز سرطان سینه در زنان بعد از یائسگی است.
قارچ و دیابتی‌ها
قارچ یکی از سالم‌ترین مواد غذایی است که می‌تواند در ترکیب رژیم غذایی مبتلایان به دیابت جای گیرد. قارچ چربی و کلسترول ندارد، مقدار کمی هیدرات‌کربن را در خودش جای داده و از لحاظ داشتن پروتئین در سطح خوبی قرار دارد. ویتامین، مواد معدنی، آب و فیبر هم از سایر ترکیبات موجود در قارچ هستند که به سلامت هرچه بیشتر بیماران مبتلا به دیابت کمک می‌کنند.
قارچ‌ها انسولین طبیعی و آنزیم‌هایی دارند که سبب شکسته شدن قند یا نشاسته موجود در غذاها می‌شوند. علاوه بر این قارچ‌ها ترکیباتی دارند که در بهبود عملکرد پانکراس، کبد و سایر غدد هورمونی درون ریز تاثیر دارند. با این روند تولید انسولین و جریان یافتن آن در طول بدن تسهیل می‌شود.
هشدار‌هایی در مورد مصرف قارچ‌ها
– همه قارچ‌ها خوراکی نیستند و برخی از قارچ‌های غیرخوراکی و سمی می‌توانند کشنده باشند، البته برخی از قارچ‌های خوراکی هم برحسب اینکه در چه بستری رشد می‌کنند ممکن است سمی شوند، بنابراین هیچ وقت در محیط‌های طبیعی و جنگل‌ها با دیدن قارچ‌های به ظاهر خوراکی وسوسه نشود، مگر اینکه توسط فردی متخصص از بابت خوراکی بودن‌شان مطمئن شده باشید.
– هنگام خرید قارچ در مناطق محلی اطراف شهر به فروشندگان دوره‌گرد اطمینان نکنید و از هر دستفروشی قارچ نخرید.
– اگر در میان بسته قارچ‌های خوراکی متوجه شدید یکی از آنها از لحاظ بافت و رنگ با بقیه تفاوت دارد از خوردن آن صرف‌نظر کنید.
– برخی از قارچ‌های سمی رنگ‌های جذاب و زیبایی دارند اما این یک قانون کلی نیست و گروهی از آنها هم شبیه قارچ‌های خوراکی هستند.
– قارچ کمی دیرهضم است و به همین دلیل مصرف زیاد آن برای سالخوردگان، زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود.
شستن قارچ‌ها
یکی از مهم‌ترین نکات بهداشتی هنگام مصرف قارچ‌ها شست‌وشوی درست آنهاست، البته تا زمانی که قصد استفاده از قارچ‌ها را ندارید، آنها را نشویید. هنگام شست‌وشو آنها را به حال خودشان در آب رها نکنید چون قارچ‌ها آب را جذب می‌کنند و هنگام پخت و پز آب غذای‌تان بیشتر می‌شود. هنگام شست‌وشو کلاهک را با فشار نشویید و آن را به آرامی تمیز کنید. حتی می‌توانید با مقدار کمی آب گرد و غبار آن را بگیرید و بعد با کمک پارچه حوله‌ای ذرات سیاه روی قارچ را تمیز و درنهایت به آرامی و در زمان کوتاهی آبکشی کنید. پوست گرفتن قارچ هنگام شست‌وشو هم توصیه نمی‌شود.
سالم‌ترین روش پخت
یادتان باشد که نباید قارچ‌ها را زیاد بپزید چون بخشی از ارزش‌های غذایی‌شان را از دست می‌دهند. بهترین شیوه این است که آنها را با مقدار کمی روغن یا کره به مدت سه دقیقه در ماهیتابه تفت دهید، البته از قارچ‌های تازه و خوب شسته شده خام هم می‌توانید در ترکیب سالاد‌های مختلف استفاده کنید. قارچ‌های کبابی یا بخارپز شده هم می‌توانند در کنار غذاهای دیگری مانند انواع کباب و سالاد مصرف شوند.
پرورش قارچ در خانه
قارچ‌های خوراکی برای رویش به شرایط خاص و پیچیده‌ای نیاز ندارند و موجودات کم‌توقعی هستند، برای همین می‌توانید آنها را در خانه هم پروش دهید. البته در تولید انبوه، قارچ‌ها را در سالن‌های سیمانی پروش می‌دهند که هوای مرطوب را بهتر حفظ می‌کند. به هر حال گروهی از افراد که در خانه فضای مناسب و بزرگی دارند از راه تولید و فروش قارچ درآمدی کسب می‌کنند. به هر حال جدا از انگیزه‌های اقتصادی اگر به پرورش قارچ خانگی برای مصارف روزانه خودتان علاقه دارید و دل‌تان می‌خواهد قارچ‌های تازه‌ای مصرف کنید، بهتر است بدانید پرورش قارچ در خانه کار دشواری نیست و حتی داخل کیسه هم می‌توانید قارچ‌ها را پرورش دهید. اینگونه این ماده غذایی پرخاصیت را همیشه در دسترس دارید. فقط باید درباره اصول صحیح این کار اطلاعات لازم را جمع‌آوری کنید و بعد از ایجاد محیط مناست، دست به‌کار شوید.
نگهداری از قارچ‌ها
بهترین شیوه نگهداری از قارچ‌هایی که از سلفون خارج شده‌اند این است که آنها را داخل پاکت‌های کاغذی قرار دهید و در یخچال بگذارید. قارچ‌ها را داخل کیسه فریزر نگذارید چون به علت تعریق، زود‌تر نرم و فاسد می‌شوند. قارچ‌ها تا چهار روز در یخچال سالم می‌مانند اما بعد از آن تازگی‌شان را از دست می‌دهند.
آنتی‌اکسیدان‌های قارچ و ایمنی بدن
در قارچ آنتی‌اکسیدان‌های خوبی هم پیدا می‌شود که سلنیوم یکی از آنهاست. این آنتی‌اکسیدان‌ها از سلول‌های بدن محافظت کرده و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا بدن از ابتلا به بیماری‌های مزمن و خطرناک در امان بماند.
