شايد يکي از تصورات نادرست زيربه شما گفته شده باشد يا شنيده باشيد:
- خوردن زياد قند باعث بروز ديابت مي شود.
- قوانين زيادي در انتخاب رژيم غذايي ديابتي نقش دارند.
- با وجود رژيم ديابتي مجبور خواهيد بود از خوردن بسياري از غذاهاي مورد علاقه خود صرف نظر کنيد.
تمامي باورهاي غلط مربوط به رژيم ديابتي در اين سه جمله خلاصه شده است. با نگاه دقيق به اين سه باور غلط و ساير باورهاي نادرست در رابطه با ديابت، مي توانيد از حقايق مربوط به ديابت و رژيم غذايي آگاهي يابيد.
1. مصرف زياد قند، عامل ابتلا به ديابت مي باشد.
چگونه فرد مبتلا به ديابت مي شود؟
به طور کلي علت هاي ابتلا به ديابت مشخص نشده است. چيزي که مشخص شده است، آن است که مصرف زياد قند علت ابتلا به ديابت نمي باشد. بايد گفت ديابت زماني اتفاق مي افتد که توانايي بدن براي تبديل مواد غذايي مصرفي به انرژي دچار اختلال مي شود.
به منظور فهم اين مطلب که هنگام ابتلا به ديابت چه اتفاقاتي در بدن فرد روي مي دهد، مطالبي که در ادامه آورده مي شود را به خاطر بسپاريد: بدن شما مقدار زيادي از قند مصرفي را شکسته و تبديل به نوعي قند به نام گلوکز مي نمايد. گلوکز نوعي از قند مورد نياز بدن براي توليد انرژي مي باشد.هورموني به نام انسولين نيز در لوزالمعده ساخته مي شود. انسولين به سلولهاي بدن جهت استفاده از گلوکز و تامين انرژي کمک مي کند.
در ادامه انواع ديابت و علتهاي بروز آن ها آورده شده است:
- ديابت نوع يک زماني اتفاق مي افتد که لوزالمعده قادر به ساختن انسولين نباشد. بدون وجود انسولين، قند در رگهاي خوني تجمع مي يابد. مبتلايان به ديابت نوع يک، ناچار به دريافت انسولين از طريق تزريق خارجي مي باشند. ديابت نوع يک معمولا در کودکان و افراد جوان روي مي دهد . پژوهشگران معتقدند ديابت نوع يک زماني اتفاق مي افتد که اختلالي در سيستم ايمني ايجاد مي شود.
- ديابت نوع دو زماني اتفاق مي افتد که لوزالمعده قادر به توليد انسولين کافي نبوده و يا انسولين موجود به درستي عمل نمي نمايد. گاهي نيز هر دو مورد همزمان روي مي دهد. داشتن اضافه وزن احتمال وقوع ديابت را افزايش مي دهد. ديابت نوع دو در هر گروه سني ديده مي شود.
- ديابت بارداري در طي دوران بارداري و در برخي از خانم ها مشاهده مي شود. تغييرات هورموني در طي دوران بارداري، مانع فعاليت مناسب انسولين ميشود. زنان مبتلا به ديابت بارداري معمولا نياز به تزريق انسولين دارند. اين وضعيت بعد از پايان بارداري برگشت پذير است.
2. قوانين زيادي در رژيم غذايي ديابتي نقش دارند.
در صورتي که مبتلا به ديابت مي باشيد، نيازمند برنامه ريزي غذايي هستيد. پيروي از رژيم ديابتي به معناي انتخاب مواد غذايي است که همراه با فعاليت ورزشي و داروها در کنترل قندخون موثر باشند.
آيا شما نيازمند تغيير در رژيم غذايي مورد استفاده ي خود هستيد؟ممکن پاسخ اين سوال مثبت باشد اما اين احتمال نيز وجود دارد که تغييرمورد نياز خيلي بيشتر از حد انتظار شما نباشد.
3. مصرف کربوئيدرات در فرد ديابتي ممنوع است.
در حقيقت، کربوئيدرات ها براي افراد مبتلا به ديابت مفيد هستند. اين گروه غذايي پايه ي اصلي يک رژيم سالم ديابتي به شمار مي روند. کربوئيدراتها مهمترين تاثير را بر ميزان قندخون دارند و به همين دليل است که از شما خواسته مي شود ميزان کربوئيدرات را در رژيم غذايي خود محاسبه و کنترل نماييد.
غذاهاي داراي کربوئيدرات حاوي برخي مواد مغذي مورد نياز همچون: ويتامين ها، مواد معدني و فيبرها مي باشند. بنابراين رژيم مناسب براي افراد ديابتي شامل انتخاب موادي حاوي بيشترين ميزان مواد مغذي مثل نان، غلات کامل ،ميوه ها ي داراي فيبر بالا و سبزيجات مي باشد. در صورتي که با يک متخصص تغذيه مشورت کنيد مي توانيد از بهترين انواع کربوئيدرات جهت مصرف روزانه ي خود بهره ببريد .
4. پروتئين از کربوئيدرات براي درمان ديابت مفيد تر است.
از آن جا که کربوئيدرات ها به سرعت بر ميزان قندخون تاثير مي گذراند، ممکن است مبتلايان به ديابت تمايل کمتري به مصرف کربوئيدرات ها داشته و به جاي آن از پروتئين ها استفاده نمايند. در صورتي که مصرف زياد پروتئين مي تواند مشکلاتي را در افراد ديابتي به همراه داشته باشد.
مشکل اصلي آن است که برخي از مواد غذايي حاوي پروتئين زياد مانند گوشت قرمز، در مقدار چربي نيز اشباع مي باشند. مصرف اين نوع چربي ها خطرابتلا به بيماري قلبي را افزايش مي دهد. در رژيم ديابتي، بايد تنها 15 تا 20% از کل کالري ورودي را به پروتئين ها اختصاص دهيم.
5. شما مي توانيد داروهاي ديابت خود را متناسب با نوع تغذيه تنظيم کنيد.
در صورتي که براي کنترل ديابت از انسولين استفاده مي کنيد، ممکن است بتوانيد مقدار و نوع انسولين خود را با ميزان غذايي که مصرف مي کنيد تنظيم کنيد. اما اين بدان معنا نيست که شما مي توانيد هرچه قدر دوست داريد بخوريد وپس از آن براي نرمال ساختن قندخون، دوز بالاتري از داروها را مصرف کنيد. در صورتي که از ساير انواع داروهاي ديابتي استفاده مي کنيد، هرگز سعي در تنظيم دوز دارو با کربوئيدراتهاي مصرفي خود نداشته باشيد مگر اينکه توسط پزشک در اين رابطه آموزش مناسب دريافت کرده باشيد.
6 . افراد ديابتي بايد غذاهاي مورد علاقه خود را حذف کنند.
هيچ دليلي وجود ندارد که اگراز رژيم غذايي ديابتي پيروي مي کنيد ،غذاهاي مورد علاقه خود را حذف کنيد. در مقابل سعي کنيد:
- روشي را انتخاب کنيد که بتوانيد از غذاهاي مورد علاقه ي خود استفاده کنيد.
- مقدار مصرف مواد غذايي مورد علاقه خود را کاهش دهيد.
- از غذاهاي مورد علاقه خود به عنوان پاداشي در قبال پيروي صحيح ازرژيم غذايي استفاده کنيد.
متخصص تغذيه مي تواند درجهت استفاده از مواد غذايي مورد علاقه، شما را راهنمايي نمايد.
7. در صورت ابتلا به ديابت بايد مصرف دسرها را حذف کنيد.
اين نيز باوري نادرست است. شما مي توانيد از راهکارهايي به منظور گنجاندن دسرها در رژيم غذايي خود استفاده نماييد. در اينجا برخي مثالها آورده شده است:
- از شيرين کننده هاي مصنوعي در دسرها استفاده کنيد.
- ميزان دسر مصرفي را کاهش دهيد. براي مثال، به جاي دو تکه بستني يک تکه از آن را مصرف کنيد و يا دسر خود را با يکي از دوستان خود تقسيم کنيد.
- از دسرها به عنوان پاداشي در قبال پيروي خود از برنامه ي رژِيم غذايي استفاده کنيد.
- دسرها را با مواد مغذي تهيه کنيد. براي مثال از غلات کامل ، ميوه هاي تازه و روغن سبزي جات در زمان درست کردن دسرها استفاده کنيد.
- گستره ي مواد مصرفي خود در دسرها را گسترش دهيد. به جاي استفاده از بستني يا کيک، از ميوه يا ماست استفاده کنيد.
8. شيرين کننده هاي مصنوعي براي افراد ديابتي خطرناک مي باشند.
شيرين کننده هاي مصنوعي نسبت به قندها (در ميزان يکسان)، شيرين تر هستند. اين شيريني ،موجب استفاده کمتر از قند در مواد غذايي شده و به علت ايجاد احساس سيري،مصرف کالري ها را کمتر مي نمايد.انجمن ديابت آمريکا استفاده از شيرين کننده هاي زير را در رژِيم ديابتي تاييد مي کند:
- ساخارين
- آسپارتام
- آسه سولفام پتاسيم
- سوکرالوز
متخصص تغذيه مي تواند در انتخاب بهترين نوع شيرين کننده هاي مصنوعي به شما کمک کند.
9. شما نيازمند مصرف وعده هاي خاص ديابتي مي باشيد.
بايد گفت که در حقيقت چيزي به نام ” رژيم ديابتي ” وجود ندارد. غذاهايي که براي ساير اعضاء خانواده مناسب هستند براي افراد ديابتي نيز مفيد مي باشند و معمولا مبتلايان به ديابت نيازمند پيروي از رژيم غذايي خاصي نيستند.
تفاوت موجود ميان رژيم ديابتي و رژيم غذايي ساير افراد خانواده درلزوم کنترل دقيق تر بر روي مواد غذايي مصرفي افراد مبتلا به ديابت مي باشد. اين توجه شامل محاسبه ي مقدار کل کالري هاي مصرفي ، نوع کربوئيدراتهاي مصرفي ، پروتئين ها و چربي ها و نيز مقدار مصرف هريک از اين گروه هاي غذايي مي باشد. متخصص تغذيه يا آموزش دهنده ي ديابت در اين رابطه به شما آموزش هاي لازم را ارائه مي دهد.
10. غذاهاي رژِيمي بهترين انتخاب براي افراد ديابتي مي باشند.
وجود برچسب رژِيمي بودن بر روي محصولات غذايي به معناي آن نيست که اين ماده غذايي بهترين انتخاب براي افراد ديابتي مي باشد. در انتخاب تمامي مواد غذايي بايد به برچسب غذايي آن دقت نموده و از مواد سازنده و ميزان کالري هاي موجود در آن اطمينان حاصل نماييد.
حال که حقايق را درباره رژيم غذايي ديابتي مي دانيد، مي توانيد انتخاب هاي غذايي عاقلانه داشته باشيد. با کمک فعاليت ورزشي و استفاده از داروها، مي توانيد از مواد غذايي مورد مصرف خود به عنوان ابزاري در جهت حفظ ميزان قندخون خود در محدوده نرمال استفاده نماييد.
