متاسفانه امروزه مردم در زمینه جنسی دچار اضطراب و استرس می شوند که مهمترین عارضه آن وجود اختلالات جنسی در آنان است!
نشست گروه جامعهشناسی پزشکی و سلامت انجمن جامعهشناسی ایران روز گذشته در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
در این نشست دکتر سیدعلی آذین، متخصص پزشکی اجتماعی در توضیح سلامت جنسی گفت: برخورد مثبت و توام با احترام به جنسیت و روابط جنسی و در عین حال امکان برخورداری از تجارب لذت‌بخش و ایمن جنسی به دور از اجبار و تبعیض، شرایطی است که سلامت جنسی را تامین می‌کند. در این موارد جامعهشناسی نیز می‌تواند نقش مثبتی ایفا کند زیرا در رسیدن به این اهداف حتی جوامع غربی نیز به طور کامل موفق نبوده‌اند. مفهوم کلی‌تری که در این‌باره می‌توان بیان کرد، این است که سلامت جنسی یعنی وضعیتی که حقوق جنسی افراد مورد احترام قرار گیرد. وی با بیان اینکه سلامت جنسی تنها مرتبط با رابطه جنسی نیست، عنوان کرد: سلامت جنسی رفاه و آسایش فیزیکی، هیجانی، روانی و اجتماعی در امور مرتبط با جنسیت است و تنها به معنی بیماری، اختلال عملکرد یا ناتوانی نیست.
دکتر آذین که دارای درجه فلوشیپ سلامت جنسی نیز هست، ادامه داد: داشتن درک درست از مسایل جنسیت و رفتار جنسی ضروری است در حالی که در جامعه به زن و مرد نگاه «پنبه و آتش» وجود دارد و این شیوه نگاه مداخلاتی را از سوی نهادهای مختلف رقم می‌زند که در بسیاری از موارد این مداخلات باعث می‌شود آسیب‌ها تشدید شوند. به همین دلیل مسوولان نیز در این باره باید دانش لازم را به دست آورند. به عنوان مثال در کشور کوشش می‌شود معضلات با طرح‌های ضربتی حل شود، مثلا طرح برخورد با زنان خیابانی از این دست است در حالی که این مشکلات یک‌شبه قابل حل نیستند و این طرح‌ها اگر صرفا جنبه تبلیغاتی نداشته باشند، دست‌کم نشان‌دهنده نبود تحلیل درست در برخورد با مسایل است.
وی درباره جهت‌گیری سازمان‌های بین‌المللی درباره سلامت جنسی نیز گفت: سازمان بهداشت جهانی در دهه‌های گذشته به درستی تمام تلاش خود را روی سلامت باروری متمرکز کرده بود و در کشور ما هم در سال‌های بعد از انقلاب این طرح‌ها اجرایی شد که یکی از شاخص‌های خوب کشور ما سلامت باروری است اما از حدود 15-10 سال پیش همین سازمان‌های بین‌المللی هم پذیرفتند که تنها پرداختن به مسایل باروری کافی نیست و سلامت جنسی حق اساسی همه مردم جهان است. در این شرایط سلامت باروری به عنوان زیرشاخه‌ای از سلامت جنسی قرار گرفت. در حال حاضر در ایران دانشجوی PHD بهداشت باروری داریم در حالی که این رشته باید به سلامت باروری و جنسی تغییر کند.
دکتر آذین با توضیح علمی مفهوم Sexuality درباره آن گفت: از اول صبح تا آخر شب کمتر جنبنده‌ای است که با مفهوم Sexuality در ارتباط نباشد. حتی تصمیم یک زن برای سوار شدن یا نشدن به یک ماشین کرایه شخصی با این مفهوم در ارتباط است که آیا این ماشین و راننده آن برای این زن احساس امنیت ایجاد می‌کند یا خیر. به طور کلی لباس پوشیدن، انتخاب مسیر رفت و آمد، رفتار با عابران و همکاران و حتی غذا خوردن و نوع غذایی که می‌خوریم، با این مفهوم در ارتباط جدی قرار دارد. در دورانی فروید در تبیین این مفهوم فقط بر جنبه روانشناختی آن تاکید کرد سپس پزشکان کار را به دست گرفتند و مردم را به قرص و کپسول و آمپول بستند. تا الان که نتیجه به اینجا رسیده که مفهوم Sexuality متاثر از مسایل زیست‌شناختی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، تاریخی و اجتماعی است.
مردم درباره مسایل جنسی خود مضطرب هستند. خود من وقتی در محافل خانوادگی و دوستی می‌گویم که پزشک در حوزه سلامت جنسی هستم یک دفعه با سیل سوالات آقایان و خانم‌ها درباره مشکلاتشان روبه‌رو می‌شوم.
وی درباره تاثیر تغییرات روی داده در جهان ارتباطات امروزی روی سلامت جنسی گفت: تحولات سال‌های اخیر در به وجود آمدن شبکه‌های اجتماعی بسیار مهم بوده است. تاثیر ارتباطات جهانی در بسیاری از جاها باعث اصلاح مسایل شده و در برخی موارد هم آسیب‌های جدی را وارد کرده است اما وضعیت در حوزه سلامت جنسی در دنیای ارتباطی فعلی با 10 سال پیش به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. به عنوان مثال در مورد تصویر ذهنی که هر فرد از بدن خود دارد در وضعیتی قرار داریم که حضور ایران در میان کشورهایی که بالاترین عمل‌های جراحی ترمیمی را دارند به خوبی قابل تفسیر است در حالی که از این پدیده به عنوان تهاجم فرهنگی یاد می‌شود. باید این نکته را در نظر داشت که این وضعیت در جامعه وجود دارد و شبکه‌های ماهواره‌ای صرفا از آن سوءاستفاده می‌کنند در حالی که کسی که در یک جامعه غربی با لباس کمتری در مناطق ساحلی راه می‌رود به احتمال زیاد به اندازه سایز بینی خود چندان اهمیتی نمی‌دهد.
در سیستم اجتماعی ما اغلب پسرها به راحتی درباره اندام و مسایل جنسی‌شان حرف می‌زنند اما برای دخترها این موضوعات ممنوع است و در مواردی افرادی تا 25 سالگی آگاهی کافی درباره خود ندارند و آن گاه احتمال دارد در یک ازدواج سنتی با مردی شریک زندگی شوند که مانند آنها ناآگاه نیست. ما در زوج‌ها می‌بینیم که خانم‌ها مشکلات بیشتری با روابط جنسی دارند. در عوض مردها تربیت می‌شوند تا جست‌وجوگر باشند و با آنها درباره تخطی‌ها و سرپیچی‌شان از حرف‌های بزرگ‌تر‌ها برخورد آسان‌گیری انجام می‌شود در حالی که دخترها همیشه توصیه به صبر و خویشتن‌داری می‌شوند. این پیش‌نویس‌ها تا بزرگسالی به همراه آنها می‌آید.
دکتر آذین وضعیت انسان امروزی را مشابه یک «ناظر سردرگم کلافه که نگران توانستن یا نتوانستن است» توصیف کرد و در مقایسه اسلام و سایر ادیان درباره مسایل جنسی گفت: اسلام به مسایل جنسی نگاه واقع‌بینانه‌ای دارد اما در برخی برداشت‌های مذهبی گاهی زن به عنوان مظهر گناه اولیه و رفتارهای جنسی همیشه توام با گناه دیده می‌شود.
وی خدمات حوزه روان‌پزشکی و سلامت جنسی را در کشور در حد «فاجعه» توصیف کرد و گفت: قدم‌هایی برداشته شده است اما تا شرایط مطلوب فاصله زیادی داریم. با این شرایط است که وقتی مردم درباره مسایل جنسی سوالی دارند به سراغ دوست و آشنا می‌روند. در هیچ کشوری به اندازه کشورهای در حال توسعه مباحثی همچون ریشه‌کنی یا حذف آسیب‌های اجتماعی مطرح نمی‌شود، در کشورهای پیشرفته نیز چنین ادعایی در خصوص حذف آسیب‌ها عنوان نمی‌شود؛ طرح چنین ادعاهایی اگر شعار نباشد به این معناست که مسوولان مربوطه درک درستی از موضوع ندارند و در مورد برخی آسیب‌های اجتماعی در حوزه رفتارهای جنسی نیز همین موضوع صادق است.
وی درباره بزرگ شدن مساله پورنوگرافی در جوامعی مثل ایران گفت: در غرب هم مشکل پورنوگرافی وجود دارد اما این موضوع برای ما مشکل جدی‌تری شده است. ما از بچگی با همه ژانرهای سینمایی آشنا می‌شویم و می‌بینیم که ماشین قهرمان داستان از بلندی سقوط کرد اما او پس از تصادف هیچ آسیبی ندید. ما از بچگی با دیدن این ژانرهای سینمایی یاد می‌گیریم که مرز بین حقیقت و دنیای واقعی چیست اما درباره مسایل جنسی چنین یادگیری وجود ندارد و مثلا یک خانم از همسر خود که دو شیفت کاری را پشت سر گذاشته، انتظار دارد رفتاری شبیه یک بازیگر فیلم پورن داشته باشد. اینها باعث می‌شود زنان و مردان مستاصل و مضطرب‌تر هم شوند در حالی که علاوه بر تاکید بر مسایل اخلاقی و مذهبی باید نگاه نقادانه را به مردم آموزش داد تا در برابر هر چیزی و هر تبلیغی تحت تاثیر قرار نگیرند و تعداد افرادی که تحت تاثیر تبلیغات درباره قرص‌های تقویت جنسی و عمل‌های ترمیمی زیبایی قرار می‌گیرند، کمتر شود یعنی افرادی که فریب می‌خورند با نگاه نقادانه کاهش جدی پیدا می‌کنند. با این وضعیت نبود آموزش جنسی در کشور، تا 10 سال دیگر با جامعه‌ای بسیار ناهنجار جنسی روبه‌رو خواهیم بود.
دکتر آذین عناصر موثر روی سلامت جنسی را این‌گونه توضیح داد: داشتن درک درست از سلامت جنسی، رعایت حقوق جنسی، دریافت آموزش و اطلاعات درباره مسایل جنسی، حق انتخاب برای داشتن ارتباط جنسی و یا مجرد بودن و حق انتخاب برای بچه‌دار شدن یا نشدن بدون محرومیت از حقوق فردی و اجتماعی و همچنین برخورداری از رابطه جنسی رضایتبخش و ایمن از عوامل موثر بر سلامت جنسی است. این نکته هم باید در بحث سلامت جنسی مورد توجه زیادی باشد که سلامت جنسی برای همه سنین است و سیستم سلامت کشور از نوزادی تا سالمندی باید شرایط وجود آن را برای افراد جامعه ایجاد کند.
وی درباره عوامل تهدید کننده سلامت جنسی جامعه گفت: اعتیاد به مواد مخدر، بی‌تعهدی افراد به شریک زندگی‌شان، معلولیت و بیماری، خشونت‌های وابسته به جنسیت و سالمندی مواردی هستند که سلامت جنسی جامعه را تهدید می‌کنند. دکتر آذین درباره وضعیت نظام سلامت کشور در موضوع سلامت جنسی نیز گفت: در نظام سلامت ما نه اورولوژیست‌ها، نه متخصصان زنان و نه روانشناسان آموزش کاملی در این حیطه نمی‌بینند. ما باید به پزشکان عمومی و متخصصانمان آموزش‌های صحیحی درباره مسایل جنسی بدهیم چون 80 تا 90 درصد مشکلات افراد به خاطر اضطراب‌هایی است که با سوال و گفت‌وگو برطرف می‌شوند. در 10 تا 20 درصد باقیمانده هم می‌توان مانند سیستم ارجاع فعلی به متخصصان که در کشور وجود دارد عمل کرد. درباره مسایل جنسی پزشکان خانواده و پزشکان عمومی باید شروع‌کننده گفت‌وگو با مراجعه‌کنندگانشان باشند تا افراد احساس کنند که گوش شنوایی برای مشکلاتشان وجود دارد.
