نزدیك به یك دهه از زمانی كه سازمان بهداشت جهانی، چاقی را به عنوان یك بیماری مزمن و یك معضل بهداشتی _ اجتماعی معرفی كرده و پیشگیری و درمان آن در راس برنامه های بهداشتی و درمانی دولت ها قرار دارد، می گذرد ولی با وجود افزایش آگاهی مردم از خطرات و نیز روش های مبارزه به چاقی، متاسفانه همچنان شاهد سیر صعودی شیوع این بیماری مزمن در تمامی نقاط دنیا هستیم.متاسفانه، افزایش مصرف غذاهای Fast Food، سیب زمینی سرخ كرده و نوشابه های قندی به همراه افزایش ساعاتی كه در پای تلویزیون و اینترنت صرف می شود، باعث شده تا چاقی به عنوان یك عامل بیماری زا به خصوص در میان كودكان و نوجوانان مورد توجه متخصصین علوم پزشكی قرار گیرد.
• به چه كسی چاق می گوییم
در تحقیقات علمی به منظور تعریف و طبقه بندی چاقی از شاخصی به نام BMI یا شاخص توده بدنی استفاده می شود كه از تقسیم عدد وزن (كیلوگرم) بر مربع عدد قد (متر) به دست می آید. براساس این تعریف، دانشمندان BMI بین ۲۵ و ۹/۲۹ را به عنوان اضافه وزن و BMI بیشتر از ۳۰ را به عنوان چاق می شناسند. اما در پاسخ به این سئوال كه آیا چاقی واقعاً خطرناك است، ذكر بیماری هایی كه چاقی در آنها نقش اول را ایفا می كند، ضروری است.
بیماری عروق كرنری: چاقی با عوامل خطرساز ابتلا به بیماری عروق كرنری قلب نظیر كلسترول بالا، تری گلیسیرید بالا و پرفشاری خون ارتباط مستقیمی دارد.
۱- كلسترول: افزایش وزن در BMI بالاتر از ۲۵ همواره با افزایش سطح كلسترول همراه است. شیوع كلسترول بالا در خانم های چاق بیشتر از آقایان چاق است. از سوی دیگر، توزیع چربی در بدن نیز به طور مستقل با سطح كلسترول ارتباط دارد. بدین معنی كه افراد مبتلا به چاقی شكمی نسبت به سایر افراد چاق از سطح كلسترول بالاتری برخوردارند.
۲- تری گلیسیرید: تحقیقات مختلف ارتباط معنی دار BMI با افزایش سطح تری گلیسیرید خون را به اثبات رسانیده اند. به طور كلی، BMI بالاتر از ۳۰ به معنی تری گلیسیرید بالا است.
۳- LDL یا كلسترول بد: افزایش سطح LDL ارتباط مستقیمی با افزایش بروز بیماری های عروق كرنری دارد. چاقی نیز نقش بسیار موثری در بالارفتن سطح كلسترول بد ایفا می كند، به طوری كه با افزایش توده بدنی از ۲۰ به ۳۰ معادل ۲۰-۱۰ mg افزایش در میزان LDL است.
• سكته قلبی
خطر سكته قلبی در BMI بالاتر از ۲۲ بسیار بالا است. به طوری كه هر ۱ واحد افزایش در BMI بالاتر از ۲۲ ، ۱۰ درصد خطر ابتلا به سكته قلبی را می افزاید.
• نارسایی قلبی
نارسایی قلبی یكی از عوارض شایع چاقی و یكی از علل اصلی مرگ و میر در مبتلایان به چاقی است. چاقی موجب بروز تغییراتی در ساختار عملكرد حفره های قلب شده و با همراهی دیابت و پرفشاری خون زمینه بروز نارسایی قلبی را هموار می كند.
• قطع تنفس در خواب
قطع موقت فعالیت تنفسی در جریان خواب كه اصطلاحاً آپنه در جریان خواب نام دارد یكی از مهمترین مراجعه افراد چاق به كلینیك های پزشكی است كه معمولاً با خواب آلودگی در طول روز، سردرد و كاهش میل جنسی بروز می كند و اغلب افراد چاق با BMI بالاتر از ۳۰ اتفاق می افتد.
• اختلالات قاعدگی
چاقی در دختران جوان یكی از عمده ترین دلایل اختلالات قاعدگی است كه در بسیاری موارد منجر به قطع خونریزی ماهیانه می گردد.
• استئوآرتریت
چاقی به دلیل وارد آمدن فشار بر مفاصل به ویژه مفصل زانو یكی از مهمترین دلایل بروز استئوآرتریت در زنان چاق به شمار می رود، به طوری كه بر طبق تحقیقات انجام شده هر ۲ واحد كاهش در BMI ، خطر ابتلا به استئوآرتریت را تا ۵۰ درصد كاهش می دهد.
• سرطان
دانشمندان چاقی را به عنوان موثرترین عامل در بروز انواع سرطان به ویژه سرطان پستان و رحم كه به ترتیب دومین و چهارمین علت مرگ در زنان است، به اثبات رسانده اند. چاقی همچنین در بروز سرطان روده بزرگ نیز موثر است. BMI بالاتر از ۳۰ در مردان خطر بروز این نوع سرطان را ۱۰ درصد افزایش می دهد.
•دیابت
متخصصان یكی از عوامل خطرساز در بروز دیابت نوع ۲ را چاقی شكمی معرفی كرده اند. براساس این تحقیقات، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ با هر ۱ واحد افزایش BMI از عدد پایه ۲۲ به میزان ۲۵ درصد افزایش می یابد. به نظر می رسد با وجود تمامی موارد ذكر شده دیگر جای این سئوال باقی نماند كه چاقی خطرناك است یا نه؟
