اگر شما هم اضافه‌وزن دارید و ضمناً گمان می‌کنید می‌توانید با استفاده از انواع و اقسام داروهای رنگارنگ لاغری، خیلی راحت از شر آن خلاص شوید، احتمالاً این خبر برایتان جالب خواهد بود مطالعه محققان کانادایی در دانشگاه آلبرتا، نشان داده که استفاده از این داروها، بیشتر از ۵ کیلوگرم یا حدود ۵ درصد وزن بدن را کم نمی‌کند.
به گزارش بی‌بی‌سی، این مطالعه روی ۳ داروی مشهور و رایج در بازار آمریکا و اروپا انجام شده؛ Orlistat، Sibutramine و Rimonabant. بررسی وزن بیش از ۲۰ هزار نفر داوطلبی که در این مطالعه شرکت کرده بودند، نشان داد که بعد از یک دوره یک‌ساله کاهش وزن، حدود ۵ کیلوگرم، دیگر اتفاقی برای گروهی که یکی از این ۳ دارو را مصرف کرده بودند، نیفتاد و وزنشان کمتر نشد.
نتایج این مطالعه در نشریه پزشکی بریتانیا منتشر شده است و تعداد علامت سؤال‌ها را جلوی فایده‌های مصرف این گونه داروها برای کاهش وزن، اضافه می‌کند.
● آیا واقعا استفاده از این داروها برای لاغر شدن، فایده دارد؟ آیا می‌توان از عوارض احتمالی آنها چشم‌پوشی کرد؟ چرا برای لاغری قرص نخوریم؟
دلایل زیادی برای کنار گذاشتن داروهای لاغری وجود دارد، که این دلیل اخیر، یعنی کم‌فایدگی آنها، به آن فهرست بلندبالا اضافه شده است.
داروهای ضدچاقی هم می‌توانند خطرهای گوناگونی داشته باشند، درست مثل انواع دیگر داروها، که بر حسب مکانیسم آنها برای کاهش وزن، این عوارض هم فرق می‌کند.
همین جا بگوییم که به دلایل مختلف، هنوز به اندازه کافی در این زمینه تحقیقات علمی انجام نشده و عوارض بیشتر این داروها، به‌خصوص در مصرف درازمدت آنها، هنوز نامعلوم است.
اما هر چند وقت یک‌بار مطالعه‌ای روی یک نوع آن انجام می‌شود که در نوع خود تکان‌دهنده است. به‌عنوان مثال چند ماه پیش اداره غذا و داروی آمریکا، مجوز تولید و توزیع یکی از این داروها را، موسوم به Rimonabant، لغو کرد، چرا که تحقیقات نشان داده بود مصرف این دارو می‌تواند در درازمدت، عوارض روان‌پزشکی جدی به همراه داشته باشد و حتی احتمال خطر خودکشی را بالا ببرد.
(مطالعه‌ای که لغو مجوز براساس آن صورت گرفته بود، در نشریه معتبر «لنست» چاپ شده بود.)
● چرا برای لاغری قرص می‌خوریم؟
همین ملاحظات باعث شده است که اصولا متخصصان در محافل علمی، دید خوبی نسبت به استفاده از این داروها نداشته باشند. اما از حق نمی‌توان گذشت که در برخی موارد، این داروها هم می‌توانند به‌عنوان درمان کمکی بیماری چاقی، برای بیمار مفید باشند.
متخصصان می‌گویند از آنجا که چاقی، به‌خصوص در موارد شدید آن، می‌تواند بسیار خطرناک باشد و احتمال بروز انواع بیماری‌ها را، بالا ببرد، گاهی لازم است بیمار درجاتی از وزن خود را، با استفاده از این روش‌ها پایین بیاورد تا از این خطر آنی در امان بماند.
اما گام‌های بعدی را مسلما خود بیمار و اراده او باید بردارند. برخی از این داروها، می‌توانند روی برخی عوامل خطر دیگر بیماری‌های متابولیسمی هم تأثیر مطلوب بگذارند که در جای خود، البته از سوی پزشک، قابل‌توصیه‌اند. به‌عنوان مثال تحقیقات پیشین نشان داده بود داروی Orlistat، همین دارویی که تنها ۵ درصد وزن بدن را کم می‌کند، می‌تواند احتمال بروز دیابت را کم کند. همچنین یک مطالعه نشان داده بود این دارو می‌تواند روی کاهش کلسترول خون مؤثر باشد.
● لاغری؛ هدف یا وسیله؟
اما در این میان، یک نکته مهم معمولا از یادمان می‌رود و آن این که کاهش وزن یک وسیله برای رسیدن به سطح مطلوب سلامت است و نباید خودش جای هدف ما را بگیرد. بدیهی است اگر رسیدن به وزن طبیعی و متعادل، قرار باشد سلامت ما را به خطر بیندازد، ارزش خود را از دست خواهد داد.
به همین دلیل است که بیشتر کارشناسان، بر روش‌های مربوط به «سبک زندگی»، مانند فعالیت و تحرک و ورزش بیشتر و نیز مصرف رژیم غذایی سالم، تاکید می‌کنند و راه‌های میان‌بری، مانند استفاده از قرص‌های لاغری را، در درازمدت مفید نمی‌دانند. (حتی اگر در کوتاه‌مدت مفید باشند و حتی اگر عوارضی هم نداشته باشند.)
هم‌ترین دلیل آنها این است که رسیدن به وزن متعادل، تنها یکی از بی‌شمار فواید ورزش و تغذیه سالم است و حتی افرادی که وزن طبیعی دارند هم باید آن را در زندگی خود پیاده کنند. بنابراین، جز در موارد ضروری، بهتر است این روش‌های سالم و رفتاری را برای لاغر شدن به کار بگیریم تا مصرف قرص‌های رنگارنگ با اثر نامعلوم و موقتی.
جدولی که مشاهده می کنید، از پایگاه اینترنتی مایوکلینیک برداشته شده است و مکانیسم اثر و عوارض شناخته‌شده برخی از این داروها را، و نه همه آنها را، نشان می‌دهد.
همان طور که مشاهده می‌کنید، خطرناک‌ترین داروی این گروه، افدرا است که می‌تواند در انواع ترکیبات دارویی دیگر ضدچاقی هم استفاده شود.
این ماده، می‌تواند موجب بالا رفتن فشارخون، بی‌نظمی در ضربان قلب، بی‌خوابی، تشنج، حمله قلبی، سکته مغزی و حتی مرگ شود.
هم‌اکنون به‌دلیل همین عوارض خطرناک، فروش آن در فروشگاه‌های دنیا ممنوع است، اما متأسفانه به صورت گسترده‌ای در سراسر دنیا، به صورت غیرقانونی و همچنین از طریق اینترنت، به فروش می‌رسد.
یکی دیگر از نکات جالب در این جدول، این است که عوارض بسیاری از این داروها هنوز شناخته نشده است؛ این به آن معنی است که هر کدام از آنها، بالقوه می‌تواند خطرهای گوناگونی را به‌دنبال داشته باشد، ضمن این که فایده بسیاری از آنها هم هنوز از دید مراجع علمی و پزشکی به اثبات نرسیده است.
